Gecen Nisan ayinda Turkiye’den Tayvan’a donerken, Istanbul Ataturk Havalimani’nda pasaport kontrolunde polis memuru Tayvan’daki oturma iznimi gorunce sasirdi. Daha once hic Tayvan’la karsilasmadigini soyledi ve orada biraz sohbet ettik ayakustu. Cok da konusmaya uygun bir ortam yoktu haliyle sirada bekleyen insanlar oldugu icin. Ne is yaptigimi sordu, daha sonra da Tayvan’in Turkiye’den daha iyi sartlar sunup sunmadigini sordu. Ben de artik kisaca cevapladim sorularini. Pasaport kontrolunde bu tarz yapici konusmalara her zaman acigim. Ancak bir polis memuru sirf isguzarlik olsun diye “Askerligini yaptin mi sen bakiyim” gibi sorular sorunca biraz eksitiyorum yuzumu.
“Sartlar Turkiye’den daha mi iyi” sorusuna verilecek bir cevap dusundum sonralari. Yanlis hatirlamiyorsam o gun oradaki polis arkadasa kisaca “Evet sartlar iyi, ama biz ayrica macera olsun diye de gittik” gibi bir seyler gevelemistim. Zaten universitede calisip da zengin olunamayacagini sanirim herkes biliyordur artik. Dolayisiyla sartlar ne kadar iyi olabilir ki? Postdoc maaslari zaten doktora burslarindan hallice. Yani salt alinan maaslara bakarak bir karsilastirma yapmak mumkun olsa da cok dogru bir karsilastirma olmadigini dusunuyorum.
Yani biz Portekiz’de hayatin ne kadar ucuz oldugunu millete anlatmaya calisirken “Ya, ama, iste direk Euro’yu Turk Lirasi’na cevirip bir sonuca varmamak lazim” demekten dilimizde tuy bitmisti. Simdi, Tayvan’da durum biraz farkli. Burada oyle durumlar var ki (ozellikle saglik hizmetlerinde) direk TL’ye cevirip bile aradaki farki gormek mumkun.
Bu farklara ornek olarak Tayvan’daki saglik sistemi ve ulusal saglik sigortasinin nasil isledigini bir ornek uzerinden anlatmaya karar verdim. Gectigimiz gunlerde uzerinize afiyet dis agrisi cekmeye basladim. Zaten dislerimle aram hic iyi olmadi, o kadar fircalamaya, dis ipine, bakima ragmen beni hep yariyolda birakiyorlar. TOKI’nin verdigi evlerde oturup, AKP’nin verdigi sosyal yardimlari alip gidip HDP’ye oy verenler gibi nankorluk yapiyorlar (!) Oysa cevremdeki insanlarda oyle disler var ki, o kadar bakimsizliga, ilgisizlige ragmen bir gun bile agriyip sizlamiyorlar.
Neyse, politik mesaj vermeyi keselim. Aslinda dis agrisi da degil, hassasiyet olustu dislerimden birinde. Oyle ki hissedilen sicakligin 40 derece dolaylarindan inmedigi su gunlerde soguk su icemez olmustum. Normalde Izmir’e gidince yaptirmayi dusundugum tedaviyi burada yaptirmaya karar verdim. Hem Ulusal Saglik Sigortasi kartimi da gitmeden bir kez olsun kullanmis olurdum.
Selin’in dogum oncesi saglik hizmetleri icin National Cheng Kung Universitesi Hastanesi’ni tercih etmistik ve gayet memnun kalmistik. Bu dis mevzusu icin de ayni hastanenin dis klinigine gitmeye karar verdim ve atladim bisiklete hastanenin yolunu tuttum. Kayit yaptirip ikinci kata ciktim. Klinige girdigimde iceriden her turlu agiz ici is makinesi sesi geliyordu ve boylece dogru yerde oldugumdan emin oldum. Orada da kayit yaptirip 5-6 dakika bekledikten sonra iceri alindim. Sikayetimi anlattim ve film cektiler. Durum vahimdi, kanal tedavisi gerekiyordu.
Ancak ben Haziran sonunda ulkeden ayrilacagimi soyleyince kanal tedavisini uc haftada bitiremeyeceklerini soylediler. Ya baska bir dis hekimine gitmemi ya da Turkiye’ye donunce yaptirmami tavsiye ettiler. Bana da durumu idare edecek gecici bir tedavi yaptilar. Agrinin devam edebilecegini soyleyip bir de agri kesici verip yolladilar. Butun bu islem icin de ilaclar da dahil olmak uzere yaklasik olarak 17.5TL odedim.
Bu tedavinin ustunden bir hafta gectikten sonra ayni sikayetler tekrar bas gosterince “bu boyle olmayacak” deyip baska bir dis hastanesine gidip su tedaviyi yaptirip kurtulayim dedim. Gectigimiz Cuma gunu hemen yakinimizdaki, janjanli gorunen, icinde surekli hastalar olmasindan oturu de tercih edilen bir yer oldugunu dusundugum ozel bir dis hastenesine gittim cat kapi. Ertesi gune randevu verdiler. Detaylari geceyim, oradaki dis hekimi de kanal tedavisinin uzun surdugunu ve ayrica iki hafta boyunca randevularinin dolu oldugunu soyledi. Yani tedaviyi bitirecek zaman yoktu. Kendisi de universitedekilerle ayni islemleri uyguladi ve tedaviyi Turkiye’de yaptirmami soyledi. Ancak bu sefer sanki biraz daha fazla ugrasti. Buradaki dis hekimi agri kesiciye ek olarak iltihap ve sismeye karsi bir antibiyotik de yazdi ve eger ilaclara ragmen sislik gecmezse geri gelmemi soyledi.
Bu dis hastanesine tedavi icin gittigimde ilk olarak yaklasik 8-9TL para aldilar. Herhalde kayit ucretidir ve uygulanan tedaviye gore cikista ucreti alacaklardir diye dusundum. Cikista recetemi verdikleri zaman ne kadar ucret odeyecegimi sordum. Herhangi bir ucret odemeyecegimi soylediler. Emin olmak icin tekrar sordum, gorevliler bana biraz salak muamelesi yapmaya baslayinca daha fazla sormadim. Ilaclari alirken eczanede de para vermeyecegimi soyleyip yolladilar.
Sonra yol ustundeki bir eczaneye girip recetemi ve saglik sigortasi kartimi verdim. Eczaci gercekten de hicbir ucret almadi. “Nasil yani? Hic mi para vermiyoruz? Recete ucreti falan da mi yok? Yahu siz de hic isi bilmiyorsunuz, hastaneleri ucretsiz yaptik deyip eczanede recete parasi diye gecirirsiniz, adina da Yeni Tayvan dersiniz n’olcak.” dedim. Ancak eczaci dediklerimden bir sey anlamadi. Bunlar da hic Turkce bilmiyorlar canim, olacak is degil! “Neyse hadi xie xie!” deyip ciktim.
Bu arada universite ve ozel klinik arasindaki ucret farki da sanirim sundan kaynaklaniyor. Bana da Ke anlatmisti, millet her turlu hastalik icin universite hastanesini tercih ettigi icin burada bir yigilma oluyormus. Bunu onlemek ve halki diger hastanelere yonlendirmek icin universite hastanesinin fiyatlarini biraz yuksek tutuyorlarmis.
Uzun lafin kisasi, sanirim en onemlisi tum bu dis tedavisi seruveni boyunca ne universite hastanesine ne de ozel klinige giderken “acaba kac para tutacak” diye merak ettim. Cunku saglik sigortam oldugunu ve burada adam gibi saglik hizmeti verildigini biliyordum. Sanirim pasaport kontrolundeki polis memuruna en cok bunu, yani bu guven duygusunu anlatabilmeyi isterdim. Buradaki saglik sigortasinin bize gore tek olumsuz tarafi Selin’in benim sigortamdan yararlanmasi icin Tayvan’da en az alti ay yasamasi gerektigiydi. Onun disinda bir yanlisini gormedim.
Bu arada The Telegraph‘ta cikan bir habere gore, yabanci ulkelerde calisan insanlar arasinda HSBC tarafindan 100 ulkeden 9000’den fazla kisiyle yapilan bir ankete gore saglik hizmetlerinin kalitesi ve erisilebilirligi acisindan Tayvan acik ara onde cikmis. Tayvan’daki her 10 gurbetciden 7 tanesi, Tayvan’a geldiklerinden beri saglik hizmetlerine daha az para odediklerini soylemis. Ankete katilan butun katilimcalar arasinda bu oran 3/10. Ayrica 2/3’si Tayvan’da kendi ulkelerine gore daha iyi bir saglik hizmeti aldiklarini soylemis. Butun katilimcilar arasinda bu oran 4/10’dan da az. Haberin baglantisina tiklayip degisik ulkelerin (Turkiye de dahil) tablodaki yerini gorebilirsiniz. Ancak Kuveyt’in tablodaki yeri biraz canimi sikti 🙂
Hoscakalin.
Rings and Things 